A
Antoni
Vizitor
Prof. Dr. Mark Tirta
Mirdita, një nga krahinat më të unifikuara, më të njejtësuara të trojeve shqiptare, me një status tepër të përcaktuar, në doke e tradita, në veshje e në të drejtën popullore, me një
kohezion të veçantë krahinor, një emër krenarie për banorët e saj, filloi të duket që herët në Mesjetë, me emërtime të ndryshme, ndonëse ishte bërthamë e Dukagjinit mesjetar. Qëndroi ndër shekuj një unitet gjeo-etnografik me një domethënie të veçantë, me një tingëllim miklues, simbol i lirisë, i atdhetarizmit, i qëndresës, i krenarisë. E varfër, por me njerëz të urtë, tërë gjallëri, me dinjitet.
Dëshmitë e kohëve na e thonë qartë se popullsia e këtyre viseve që përfshihen në Mirditë, që prej kohëve të Mesjetës ka qenë me kulturë e burime ekonomike ndejtare, të ngulur e jo endacake. Po, natyrisht, brenda këtij kuadri, ka pasur jo pak lëvizje migruese të kësaj popullsie, brendapërbrenda, nga brënda për në vise jashtë saj, po në këtë vend janë ngulur e janë shkrirë me popullsinë më të vjetër vendëse, dhe grupe popullsish shqiptare të ardhura nga vise të tjera, sidomos nga pjesa më veriore e Shqipërisë së Epërme. Popullsia ka ardhë, në elementë të veçantë, dhe nga krahinat në lindje a në jug të Mirditës. Lëvizje të tilla migruese e shtresime popullsie, në kohë të ndryshme, janë krejt të natyrshme: Lëvizja për arsye ekonomike, nga dizekuilibre demografike, për t'u shmangë nga luftra a nga konflikte të ndryshme sociale, migrime në rrethana pasigurie, përplasjesh, përsekutimesh.
Duhet ta kemi të qartë se emërtimi toponimik Mirditë në kohë e raste të ndryshme paraqitet me kuptime më të ngushta, po në shkallë të ndryshme madhësie, po dhe me një kuptim të gjërë, si njësi tërësore e krahinore gjeografike - etnologjike. Emërtimet administrative mund të ndërrojnë, shtrihen në gjërësi a tkuren, po lidhjet krahinore në doke e tradita mbeten.
Është me interes të shënohet se emri Mirditë me kuptimin e saj të ngushtë, na del në Mesjetë, më së shumti, përmes antroponimeve të migrantëve që u larguan prej andej. Pra morën me vete emrin Mirditë, si mbiemër, si kujtim i vendit nga kishin ardhë. Kështu kemi Gjon Mirdita e Pjetër Mirdita, të ardhur nga viset në mes luginave të të dy Fandave e Matit e të ngulur në Manzabardh, fshat në afërsi të Drinit, në jug të Shkodrës (Kadastra venedikase e Shkodrës, 1416-1417), po kështu, sipas regjistrave osmanë, 1467, në Suhadol të Dibrës është ngulur Ndre Mirdita e në Shipshan, po të Dibrës: Gjon Mirdita.
Në shekullin XV gjejmë të ngulur Gjon Mirdita në Selitë e Pjetër Mirdita në Bërzanë (Jo shumë larg nga Ura e Matit, Ura e Zogut). Në antroponime të ndryshme të njerëzve të larguar nga krahina e tyre e herëshme përmenden dhe emërtime të vjetra mesjetare e më tej Fandi, Ndërfanda, Doçi, Skanda e me radhë. Emri Skanda, si antroponim përmendet në 4 fshatra në Zadrimë e në Nënshkodër. Bratin Skanda në Shirq, Gjin Skanda në Balldre, Gjon Skanda e Pjetër Skanda në Samrisht, Katalina e Pjetër Skanda në Gleros (afër Beltojës) ( Kad. Venedikase e Shkodrës, 1416-1417.) Përmendet Skanda në Dibër (1467), në Mat (1467) në vendin ku takohen Fandi me Matin, pranë Fangut. Në regjistrat osmanë (1529 –1536) ku flitet për Mirditë e Zadrimë shënohet fshati SKANDA me 4 shtëpi pranë Vaut të Dejës dhe një fshat pranë Ragamit. Aty përmendet dhe një fshat Skandani, pra i prejardhur nga antroponimi Skanda (më 1671 e 1702). Emnin SKANDA do ta gjejmë gjithandej më vonë si antroponim e toponim, ta zemë: Mali i Skandës në Dibërr, përkarshi Gamsiqes (si na e përmend Jastrebovi.)
Kanë shkuar njerëz në jug të Shqipërisë, në Gjirokastër, janë ngulë aty, janë bërë ortodoksë, janë njëjtësuar me krahinën ku ishin ngulur, në doke e tradita, mirë po kanë ruajtur mbiemrat e vendit prej nga kanë ardhë: Mitro Fandi e i biri Margarit Mitro Fandi, si mjeshtër të punimit artistik të drurit në kisha të atyre viseve. Vëllezëria Doda (më vonë Meksi ) e Labovës së Zhapës, Lunxheri) e ka prejardhjen nga Mirdita. Më heret e kanë pasur mbiemrin Doda siç thotë J. G. van Hahnn e më vonë e kanë kthyer Meksi . Vëllezëria Malo, Në Odrie të Lunxhërisë e kanë prejardhjen nga Malajt e Kthellës në Mirditë. Ruajtja në kujtesë, në përdorimin e emrit të vendlindjes, të krahinës së të parëve ka një kuptim të veçantë, tepër domethenës për lidhjen shpirtërore të të shpërngulurve me krahinën e tyre, me vendlindjen e tyre a të gjyshërve : Mirdita, Fandi, Skanda, Suli, Kthella , Spaçi e kështu me radhë.
Në atë që quhet Mirditë, në kuptimin më të gjërë, në Mesjetë ka ekzistuar një popullsi e vjetër arbërore vendëse e këtë e vertetojnë varrezat e shumta, si varrime të përbashkëta në një vend, një vend me bujqësi, vreshta, pemë, mullinj, ç'ka flet për popullsi sedentare; këtë e vertetojnë kishat e shumta e manastiret që i kanë rrënjët në Mesjetën e Herëshme e trupin në Mesjetën Midise. Për këtë flasin dhe dëshmi e burime të ndryshme historike. Po në Mirditë janë vendosur dhe mbishtresa popullsie shqiptare të ardhura nga viset më veriore të Shqipërisë së Epërme. Kemi Thaçet e Domgjonit, të Gojanit e të Gomsiqes e të disa viseve të tjera të Mirditës që kanë ardhë nga Mali i Zi e shkrirë në Mesjetë me popullsinë vendase.
Kthella quhet dhe me emrin Bajrakët e Ohrit e kjo është natyrisht, një emërtim administrativ, lidhur me arsyen se kjo trevë si dhé dikur ka shkruar si vartësi me sanxhakun e Ohrit. Po , nga nga ana tjetër, ka të dhëna për ardhje popullsie shqiptare nga viset shqiptare të Maqedonisë, nga trysnia sllavo-bullgare e më vonë dhe në kushtet e pushtimit osman.
Këto dukuri të lëvizjeve migruese duhen gjurmuar dhe më tej, për t'i sqaruar mirë gjërat e për të shpërndarë mjegullën që ka mbështjellë shumë dukuri të së kaluarës, për lëvizjet e popullsisë.
Me burime të ndryshme e me zhbirime krahasuese vertetohet ardhja e një sasie jo të vogël popullsie nga Kosova e si pikë e kujtesës shënohet Gjakova e Pashtriku, më tepër krahina e Hasit.
Doemos, këtu kushtet e ardhjes shpjegohen me rrethana të pasigurisë, me trysni të pushtimit osman, po natyrisht këto trysni do të jenë dhe më të herëshme, pra nga koha e pushtimeve sllave në shek. XIII, XIV, XV. Këtë e përforcojnë shumë të dhëna të tërthorta. Këto ardhje të kohë-pas-kohëshme, i dëshmojnë gojëdhënat, i dëshmojnë elementët kulturorë që prunë me vete, sidomos disa toponime e antroponime, disa elementë të kishës sllave e mbi të gjitha disa dëshmi osmane. Duhet theksuar se, kur erdhën këta kolonizues nga Gjakova, nga Pashtriku, nuk u vendosën në një vend të panjohur. Ndoshta këtë vend e kishin njohur në shtegtime me bagëtitë e tyre në dimër a në verë. S'ka si shpjegohet ndryshe gjojëdhëna, sipas së cilës, vëllazëritë Morina e Pogu po dhe të tjera të Hasit, të mbahen në ardhura nga Mirdita, vëllezëri (Morina) që janë me shumë familje e të shpërndarë në shumë vise të Kosovës, të Malësisë së Gjakovës.
Të kuptojmë se shtegtimet nuk janë bërë pa një mendim, pa një njohje, si të themi “Ku rafsha mos u vrafsha”. Kanë migruar në vende ka kanë njohur burimet natyrore, klimën dhe njerëzit që banonin në ato vise. Këtë e dëshmojnë dhe shumë autorë që shkruan për Mirditën në shek. XIX dhe në fillim të shek. XX. Edhe Shtjefën Gaspri në shek. XVII (viti 1672) thotë se mirditasit kanë ardhë aty 180 vjet më parë. Dëshmitë e ndryshme përputhen mes tyre. Kjo popullsi e ardhur u shkri me popullsinë vendase duke formuar dhe vllazni të përbashkëta me të parën dhe kështu në vetëdijen popullore u njëjtësua sikur kanë ardhur të tërë nga Pashtriku, nga Gjakova. Për këtë problem flasin dhe burimet osmane.
Në këtë pikë nuk dua të zgjatem se për të është folur më parë, po dua të shtroj këtu disa gjëra të tjera. Kishët e ngritura të reja në Orosh, Spaç e Kushnen në shek. XVI-XVII, kanë të njëjtët emra shejtorësh si ata të kishavet të vjetra në Has të Gjakovës si: Shën Gjoni (Shëngjini), Shën Nikolli, Shën Gjergji, Shëlbuemi. (San Salvatori) e kështu me radhë. Ndoshta popullsia e re që erdhi prej andej, pruri me vete festat e të kremtet. Pra kishat e reja u bënë në emër të shejtorëve që populli i kremtonte sipas traditave të tij të vjetra. Me interes është fakti se në disa fshatra të krishterë, po dhe ndër myslimanë të Hasit të Gjakovës, kremtohej festa e Shën Nikollit me miq e me shumë ceremoniale ashtu si bëhet edhe në Orosh, Kushnen, Fand e gjetiu. Ndoshta këtu ka përputhje nga njëjtësia e origjinës së popullsisë ardhëse këtu e lënëse në vendin e vjetër.
Kemi vërejtur se grupimin e lidhur me antroponimin Morina, i përdorur sot a dikur si mbiemër, me degët e tij të ngulura në vise të ndryshme të Kosovës, nga vendasit e atjeshëm mbahet i ardhur nga Mirdita ashtu si mbahen me të njëjtën prejardhje edhe Pogajt (Pogu) e Hasit. Ata i quajnë “Fandë”, ashtu si quhet përgjithësisht çdo vëllazëri e ardhur, ose e ashtuquajtur e ardhur, nga Mirdita. Kjo lidhje e prejardhjes është mjaft e çuditëshme. Mendja ta thotë se njëfarë lidhje kjo kujtesë gojëdhanore e ka me Mirditën e nuk ishte thjeshtë një mit i trilluar, pavarësisht nga “shtesat e nga mbushjet me lëndë të huaja”. Nga ana tjetër, duhet sqaruar se në Mirditë nuk ndeshim në asnjë gojëdhënë, në asnjë toponim e as antroponim, në asnjë burim të shkruar që të na flasë për praninë e vëllezërisë Morina ose Pogu me zanafillë të herëshme e me vendbanim në këto vise malore, në një kohë të shkuar, e që pastaj të kenë ikur në Kosovë. Për vëllezëri të tjera a familje të veçanta që kanë ikur dikur në Kosovë flitet, por me emra e vëllezëri krejt të tjera.
Ta zemë, dikur ka banuar vëllezëria Qyqja në Mirditë e më vonë është zhdukur. Për disa kjo vëllezëri ka ikur e është ngulur në Kosovë e, për të tjerë, është shuar, pa lënë pasardhës. Kështu flitet për vëllezër a për pjesë nga vëllezëri të tjera e këto kujtesa popullore i ka fiksuar shumë mirë.
Përsëri gojëdhëna na vjen në ndihmë për t'i sqaruar në një farë mënyrë këto dukuri të ngatërruara. Ajo na thotë se Shala, Shoshi e Mirdita erdhën nga Pashtriku i Gjakovës në këto male ku janë sot, po kur u pushtuan këto malësi, përsëri shkuan në Pashtrik për disa kohë. Gojëdhëna të shumta për këtë kanë mbledhur F. Nopça e E. Durham që në fillim të shek XX, kur këto ishin dhe më të qarta në kujtesën e popullit.
Vendësit e këtyre krahinave (Shalë, Shosh e Mirditë) i kanë thënë E. Durhamit se Mirdita, Shala e Shoshi kanë ardhur nga malet e Pashtrikut afër Gjakovës kur turqit për herë të parë u dyndën me pushtime drejt Perëndimit. Përpara kësaj shpërnguljeje ata përbënin një pjesë të fiseve të Pejës dhe ishin të gjithë të krishterë (ka arsye të mendohet se mirditasit dikur, sipas saj, kanë qenë ortodoksë). Më tej ata tregojnë se, kur turqit morën Shkodrën dhe po shkretonin vendin, ata u dyndjen sërish, për një farë kohe, dhe u vendosën në malet e tyre në Pashtrik; u rikthyen në vendet ku banojnë sot vetëm 250 vjet më vonë (E. Durham, Brenga e Ballkanit , f. 450). Kjo tregon, çfar është krejt e arsyetuar, se ata, në raste pasigurie e përndjekjesh janë rikthyer te vendi i tyre i parë e përsëri, në kushte të tjera, kanë lëvizur e janë ngulur në Mirditë.
Sqarojmë se edhe sot ka disa vëllazëri me mbiemrin Morina, në veri të Mirditës e në Pukë, si Fushë-Arës, Pukë, Zezaj që e mbajnë veten të ardhur nga Pashtriku, nga Morinët e Kosovës.
Mendojmë se me të dhënat që u përmendën më parë mund të shpjegohet në një farë mënyre çështja e prejardhjes së Morinës e të Pogut në Has - Pashtrik nga ato vise perëndimore. Nëse nga Mirdita u rikthyen disa në Pashtrik, është krejt e kuptueshme se, jo të gjithë ata, do të riktheheshin përsëri në Mirditë. Pra ata që mbeten në Pashtrik (krahinë e jo vetëm mal) e quajnë veten të ardhur nga Mirdita, natyrisht duke e mjegulluar e mitizuar disi të vërtetën.
Ka pasur pra shkuarje e ardhje, në ato vende të Pashtrikut në kushte të veçanta historike, të pasigurisë. Kanë shkuar në vende të njohura, ndoshta dhe në vende ku më parë banuan të parët e tyre, gjyshër e katërgjyshër. Si fillesë për në Mirditë ndoshta kanë qenë shtegtimet stinore me bagëti për në kullota verore ose në vjeshtë a në pranverë. Si bazë e njohjes për migrime të mëvonëshme, shtegëtimet stinore në shumë krahina të trojeve shqiptare i kemi ndeshur të tilla dukuri. Pa një njohje më të parëshme, duke qenë me banim në vendin e vjetër, nuk ka shpërngulje e ngulje në vendin e ri. Mund të jenë raste tepër - tepër të rralla që popullsia të shpërngulet, e shtyrë nga frika e zhdukjes fizike e që të drejtohet për në vende që nuk i njeh mirë që më parë: si popullsi, si klimë, si burime ekonomike, si kushte të përgjithëshme për jetesë, si siguri jete.
Të dhënat e shumta, të natyrave të ndryshme, të rradhitura këtu poshtë, i sqarojnë më mirë lëvizjet migruese brenda për brënda Mirditës nga një rreth në një tjetër, nga jashtë Mirditës për në mjedise të saj, po dhe nga Mirdita për në krahina të tjera fqinje a të largëta të trojeve shqiptare, po dhe për në mjedise të popujve të tjerë. Këto nuk ndodhin pa shkaqe të caktuara, pa trysni, pa një traditë e vijimësi njohjeje.
Është e kuptueshme, brenda krahinës lëvizjet migruese kanë qenë më të lehta, për në vende më të njohura, në vende me të njëjtat tradita e doke, me të njëjtën psikologji krahinore, me të njëjtat praktika familjare e shoqërore, me veshje të njëjta. Shpeshherë ka lëvizur një familje e më vonë në vendin e ri janë bërë shumë, kanë shkuar të tjerë duke njohur prejardhjen e afrinë në gjak. Kanë tërhequr njëri – tjetrin.
Kështu, gjinia Përshpalaj e Spaçit e kanë prejardhjen nga Vllaznia Kalaj e Kthellës së Epër, natyrisht një shpërngulje e ngjarë në një kohë të herëshme, ndoshta dhe 200 e më tepër vjet. Vâthajt, të mbështetur, të mbathur me fisin Bibaj në Spaç, e kanë prejardhjen nga Fregni i Dibrrit. Vâthi ka ardhë e është ngulur në Spaç si "nip" bije, nip nga një bijë. Shkaku i shpërnguljes është se ka mbetur pa prindër e nën rrezikun e gjakmarrjes, e ka marrë daja i tij për ta ruajtur nga vrasja. I kishin vënë vëthin në vesh me qëllim që, sipas besimeve popullore, kështu nuk do ta kapë pushka, pra për ta ruajtur nga vrasja. Kështu i mbeti mbiemri Vâthi e sot është një gjini e tërë me banim në Spaç, mbështetur në farefisin Bibaj (P. Gjika, Gjurm., f. 63). Dedajt e Oroshit që mbahen si gjini, si derë e madhe, si krenë të kryeherëshme në këtë Dhe, ka disa degë të mbështetura me të si Lalajt, Rrehnakët e me radhë, pra të ardhur në këtë vend. Një degë e Lalajve (Dedaj) të Oroshit është shpërngulur dikur e ngulur në Velën e Vendit në Dheun e Malësisë së Lezhës (brënda Mirditës).
Çoku i Oroshit përbëhet nga një degë vendëse (Pal Çoku e Çokajt e Lajthizës e nga ana tjetër degë të mbështetura të ardhura nga Korthpula e Dibrrit) e nga Pulajt e Selitës (brënda Mirditës). Totërri (Teodori) i Shëmrisë së Oroshit është i ardhur jo shumë herët nga Kthella. Megjithëse është i ngulur në Orosh, ka më se 150 vjet, përsëri bëhen marrëdhënie martesore mes këtyre të përmendurve dhe oroshasve të tjerë, gjë që nuk ndodh përgjithësisht me të ardhurit e tjerë, që ata të bëjnë lidhje martesore me vendasit, duke qenë të mbështetur me fise të caktuara, duke u bërë kumbarë, duke u bërë vëllezër me pirje gjaku, ose thjeshtë fqinjë me të tjerë, si "vllazën trojesh". Tirtajt e Oroshit janë dy degësh: njëra vendëse e tjetra e ardhur nga Fandi (Shëngjin), si nip bije e mbështetur me degën e parë. Janë farefis i Çetajve të Fandit. Në vendbanimin e ri ruhen toponimet e emrit të vjetër, që e patën kur erdhën si :Kodra e Çetës, Laku i Çetës, Prroska e Çetës, e tjerë. Më vonë mbiemri ndryshoi, po toponimet e herëshme të prejadhjes mbetën në vendin ku u ngulën. Tregohet se ka ardhur e është ngulur aty si nip nga një bije. Gjinia Cakoni me prejardhje nga Dheu i Fandit është ngulë prej shekujsh në Bushkash (Dheu i Rrazës ndër tre bajrakët e Kthellës).
Nganjëherë kanë lëvizur nga një bajrak në një tjetër, po dhe një bashkësi e tërë fshatare, doemos ngapak e nga pak me radhë. Këto janë përgjithësisht arsye ekonomike e që lidhen dhe me shtegtimet stinore të bagëtive. Kështu, në malësitë e Mirditës ka pasë përgjithësisht plangun kryesor të fshatit ku kishin shtëpitë e ndërtuara më mirë e më gjerë, me mure; njerëzit merreshin kryesisht me bujqësi, pemtari, vreshta, me mjeshtëri të ndryshme; fshati kishte dhe malin e verimit, bjeshkën me ndërtimin e shtëpive më të thjeshta e më shumë merreshin me blegtori e pak me bujqësi; kishin mandej vendin e dimërimit të bagëtive, në vise të ulta, në vende më të ngrohta e me kullosë të bollësishme dimërore. Edhe në vendet e dimërimit mbillej ndonjë copë tokë në vendet e plehëruara nga bagëtitë, po dhe pemë të ndryshme.
Me kohë, duke u shtuar popullsia, duke u ndarë shtëpitë në dy a tre pjesë, ka qenë më praktike të mbetej një vëlla me familje në katund (vendbanimi rrënjës i familjes), një tjetër të mbetej në shtëpinë përkatëse të bjeshkës ose të vërrimit. Ndodhte dhe që të ndaheshin tre a katër vëllezër dhe nga këta një të zinte shtëpinë në bjeshkë e një tjetër në vërri, pra në pronat e kullotave dimërore. Kështu, Oroshi kishte dikur në bjeshkë vetëm vende verimi. Nënshejti e Lajthiza që më vonë u kthyen në fshatra të banuar gjatë gjithë vitit, e për një pjesë tjetër të popullsisë, mbetën përsëri, pjesë të këtyre vendbanimeve në fjalë, vetëm si tbana verore. Vendet dimërore të këtij Dheu (bajraku) u shtrinë poshtë në Bukmirë, në Qafëmollë, në Livadhes e në gjysmën perëndimore të Ndërfushazit, po dhe në gjysmën e fshatit Shpërdhazë.
Në mes Oroshit të Epër (vendi i origjinës) e Oroshit të Poshtër, që quhej dhe Dheu i Poshtër i Oroshit, është Dheu (bajraku) i Kushnjenit, pra larg bashkësisë fshatare të Oroshit, edhe të përziera si popullsi. Nga Spaçi e nga Kushneni uleshin për dimërim me bagëti, përgjithësisht vetëm çobanët a pjesa e familjes që merrej me blegtorinë, në vendet kodrinore e fushore të Lezhes (Bregmati, Manati, Vau i Dejës, Zadrimë në përgjithësi. Në këtë rrugë u populluan me mirditas para një e gjysë a dy shekujsh: Gomsiqja, Vau i Dejës, Mënela, Gjadri, Kallmeti, pjesërisht fshatra të ndryshme të Zadrimës së Epërme. Nga vende dimërimi u kthyen në vende banimi të përherëshme, të ndërfutur në popullsinë vendëse të atjeshme. Në këto kushte ndodhi dhe rasti që popullsia vendëse të tërhiqet në vende të tjera a në qytete si në Shkodër, në Ulqin e vise të tjera. Në të njëjtat rrugë, si u përmendën më parë: në fillim për dimërim të bagëtive e pastaj dhe vendosje e popullsisë në Breg Mate, në Milot, në Laç e pjesën fushore të Krujës ka rënë në kohë të ndryshme dhe popullsi nga Kthella e Dheu i Rrazës. Eshtë fjala gjithnjë për shek. XIX e më parë.
Popullsi nga Mirdita janë shtrirë dhe në pjesët më veriore, në veri të Mirditës. Kështu Kryeziu i Pukës popullohet me familje të ardhura nga Oroshi i Mirditës, nga Spaçi, nga Gojani e nga Fandi. Në kohën kur Ami Bué eksploroi këtë vend: Kryeziun, në vitet ‘30 të shek. XIX, pjesa dërmuese e popullsisë së tij ishte mirditase dhe kjo bashkësi: Kryeziu, konsiderohej Mirditë, ashtu si njihet deri në ditët e sotme e për vetë prejardhjen e popullsisë (A. Boué, La Turquie d'Europe, Paris, 1840, V.II ).
Pas viteve '60 të shek. XX Kryeziu u nda administrativisht në dy fshatra: njëri me emrin Kryeziu e tjetri me emrin Orosh, emër që e mbanin ato anë, të banuara me njerëz me prejardhje nga Oroshi i Mirditës.
Eshtë për t'u shënuar se mirditasit, kudo që kanë shkuar me migrim, në jo pak raste, emrin e fshatit a të krahinës e kanë marrë me vete si mbiemër, ose dhe si emër fshati: Kështu kemi :Sanxhakun pranë Laçit, formuar me popullsi të ardhur nga fshati Sanxhak i Ulzës (Bushkash) kur fshati i vjetër u përmbyt nga Liqeni i H.C. të Ulzës mbi lumin Mat. Kur u përmbyt fshati Gomsiqe nga H.C. i Vaut të Dejës, popullsia shkoi në Velipojë e formoi fshatin Gomsiqja e Re.
Mirdita, një nga krahinat më të unifikuara, më të njejtësuara të trojeve shqiptare, me një status tepër të përcaktuar, në doke e tradita, në veshje e në të drejtën popullore, me një
kohezion të veçantë krahinor, një emër krenarie për banorët e saj, filloi të duket që herët në Mesjetë, me emërtime të ndryshme, ndonëse ishte bërthamë e Dukagjinit mesjetar. Qëndroi ndër shekuj një unitet gjeo-etnografik me një domethënie të veçantë, me një tingëllim miklues, simbol i lirisë, i atdhetarizmit, i qëndresës, i krenarisë. E varfër, por me njerëz të urtë, tërë gjallëri, me dinjitet.
Dëshmitë e kohëve na e thonë qartë se popullsia e këtyre viseve që përfshihen në Mirditë, që prej kohëve të Mesjetës ka qenë me kulturë e burime ekonomike ndejtare, të ngulur e jo endacake. Po, natyrisht, brenda këtij kuadri, ka pasur jo pak lëvizje migruese të kësaj popullsie, brendapërbrenda, nga brënda për në vise jashtë saj, po në këtë vend janë ngulur e janë shkrirë me popullsinë më të vjetër vendëse, dhe grupe popullsish shqiptare të ardhura nga vise të tjera, sidomos nga pjesa më veriore e Shqipërisë së Epërme. Popullsia ka ardhë, në elementë të veçantë, dhe nga krahinat në lindje a në jug të Mirditës. Lëvizje të tilla migruese e shtresime popullsie, në kohë të ndryshme, janë krejt të natyrshme: Lëvizja për arsye ekonomike, nga dizekuilibre demografike, për t'u shmangë nga luftra a nga konflikte të ndryshme sociale, migrime në rrethana pasigurie, përplasjesh, përsekutimesh.
Duhet ta kemi të qartë se emërtimi toponimik Mirditë në kohë e raste të ndryshme paraqitet me kuptime më të ngushta, po në shkallë të ndryshme madhësie, po dhe me një kuptim të gjërë, si njësi tërësore e krahinore gjeografike - etnologjike. Emërtimet administrative mund të ndërrojnë, shtrihen në gjërësi a tkuren, po lidhjet krahinore në doke e tradita mbeten.
Është me interes të shënohet se emri Mirditë me kuptimin e saj të ngushtë, na del në Mesjetë, më së shumti, përmes antroponimeve të migrantëve që u larguan prej andej. Pra morën me vete emrin Mirditë, si mbiemër, si kujtim i vendit nga kishin ardhë. Kështu kemi Gjon Mirdita e Pjetër Mirdita, të ardhur nga viset në mes luginave të të dy Fandave e Matit e të ngulur në Manzabardh, fshat në afërsi të Drinit, në jug të Shkodrës (Kadastra venedikase e Shkodrës, 1416-1417), po kështu, sipas regjistrave osmanë, 1467, në Suhadol të Dibrës është ngulur Ndre Mirdita e në Shipshan, po të Dibrës: Gjon Mirdita.
Në shekullin XV gjejmë të ngulur Gjon Mirdita në Selitë e Pjetër Mirdita në Bërzanë (Jo shumë larg nga Ura e Matit, Ura e Zogut). Në antroponime të ndryshme të njerëzve të larguar nga krahina e tyre e herëshme përmenden dhe emërtime të vjetra mesjetare e më tej Fandi, Ndërfanda, Doçi, Skanda e me radhë. Emri Skanda, si antroponim përmendet në 4 fshatra në Zadrimë e në Nënshkodër. Bratin Skanda në Shirq, Gjin Skanda në Balldre, Gjon Skanda e Pjetër Skanda në Samrisht, Katalina e Pjetër Skanda në Gleros (afër Beltojës) ( Kad. Venedikase e Shkodrës, 1416-1417.) Përmendet Skanda në Dibër (1467), në Mat (1467) në vendin ku takohen Fandi me Matin, pranë Fangut. Në regjistrat osmanë (1529 –1536) ku flitet për Mirditë e Zadrimë shënohet fshati SKANDA me 4 shtëpi pranë Vaut të Dejës dhe një fshat pranë Ragamit. Aty përmendet dhe një fshat Skandani, pra i prejardhur nga antroponimi Skanda (më 1671 e 1702). Emnin SKANDA do ta gjejmë gjithandej më vonë si antroponim e toponim, ta zemë: Mali i Skandës në Dibërr, përkarshi Gamsiqes (si na e përmend Jastrebovi.)
Kanë shkuar njerëz në jug të Shqipërisë, në Gjirokastër, janë ngulë aty, janë bërë ortodoksë, janë njëjtësuar me krahinën ku ishin ngulur, në doke e tradita, mirë po kanë ruajtur mbiemrat e vendit prej nga kanë ardhë: Mitro Fandi e i biri Margarit Mitro Fandi, si mjeshtër të punimit artistik të drurit në kisha të atyre viseve. Vëllezëria Doda (më vonë Meksi ) e Labovës së Zhapës, Lunxheri) e ka prejardhjen nga Mirdita. Më heret e kanë pasur mbiemrin Doda siç thotë J. G. van Hahnn e më vonë e kanë kthyer Meksi . Vëllezëria Malo, Në Odrie të Lunxhërisë e kanë prejardhjen nga Malajt e Kthellës në Mirditë. Ruajtja në kujtesë, në përdorimin e emrit të vendlindjes, të krahinës së të parëve ka një kuptim të veçantë, tepër domethenës për lidhjen shpirtërore të të shpërngulurve me krahinën e tyre, me vendlindjen e tyre a të gjyshërve : Mirdita, Fandi, Skanda, Suli, Kthella , Spaçi e kështu me radhë.
Në atë që quhet Mirditë, në kuptimin më të gjërë, në Mesjetë ka ekzistuar një popullsi e vjetër arbërore vendëse e këtë e vertetojnë varrezat e shumta, si varrime të përbashkëta në një vend, një vend me bujqësi, vreshta, pemë, mullinj, ç'ka flet për popullsi sedentare; këtë e vertetojnë kishat e shumta e manastiret që i kanë rrënjët në Mesjetën e Herëshme e trupin në Mesjetën Midise. Për këtë flasin dhe dëshmi e burime të ndryshme historike. Po në Mirditë janë vendosur dhe mbishtresa popullsie shqiptare të ardhura nga viset më veriore të Shqipërisë së Epërme. Kemi Thaçet e Domgjonit, të Gojanit e të Gomsiqes e të disa viseve të tjera të Mirditës që kanë ardhë nga Mali i Zi e shkrirë në Mesjetë me popullsinë vendase.
Kthella quhet dhe me emrin Bajrakët e Ohrit e kjo është natyrisht, një emërtim administrativ, lidhur me arsyen se kjo trevë si dhé dikur ka shkruar si vartësi me sanxhakun e Ohrit. Po , nga nga ana tjetër, ka të dhëna për ardhje popullsie shqiptare nga viset shqiptare të Maqedonisë, nga trysnia sllavo-bullgare e më vonë dhe në kushtet e pushtimit osman.
Këto dukuri të lëvizjeve migruese duhen gjurmuar dhe më tej, për t'i sqaruar mirë gjërat e për të shpërndarë mjegullën që ka mbështjellë shumë dukuri të së kaluarës, për lëvizjet e popullsisë.
Me burime të ndryshme e me zhbirime krahasuese vertetohet ardhja e një sasie jo të vogël popullsie nga Kosova e si pikë e kujtesës shënohet Gjakova e Pashtriku, më tepër krahina e Hasit.
Doemos, këtu kushtet e ardhjes shpjegohen me rrethana të pasigurisë, me trysni të pushtimit osman, po natyrisht këto trysni do të jenë dhe më të herëshme, pra nga koha e pushtimeve sllave në shek. XIII, XIV, XV. Këtë e përforcojnë shumë të dhëna të tërthorta. Këto ardhje të kohë-pas-kohëshme, i dëshmojnë gojëdhënat, i dëshmojnë elementët kulturorë që prunë me vete, sidomos disa toponime e antroponime, disa elementë të kishës sllave e mbi të gjitha disa dëshmi osmane. Duhet theksuar se, kur erdhën këta kolonizues nga Gjakova, nga Pashtriku, nuk u vendosën në një vend të panjohur. Ndoshta këtë vend e kishin njohur në shtegtime me bagëtitë e tyre në dimër a në verë. S'ka si shpjegohet ndryshe gjojëdhëna, sipas së cilës, vëllazëritë Morina e Pogu po dhe të tjera të Hasit, të mbahen në ardhura nga Mirdita, vëllezëri (Morina) që janë me shumë familje e të shpërndarë në shumë vise të Kosovës, të Malësisë së Gjakovës.
Të kuptojmë se shtegtimet nuk janë bërë pa një mendim, pa një njohje, si të themi “Ku rafsha mos u vrafsha”. Kanë migruar në vende ka kanë njohur burimet natyrore, klimën dhe njerëzit që banonin në ato vise. Këtë e dëshmojnë dhe shumë autorë që shkruan për Mirditën në shek. XIX dhe në fillim të shek. XX. Edhe Shtjefën Gaspri në shek. XVII (viti 1672) thotë se mirditasit kanë ardhë aty 180 vjet më parë. Dëshmitë e ndryshme përputhen mes tyre. Kjo popullsi e ardhur u shkri me popullsinë vendase duke formuar dhe vllazni të përbashkëta me të parën dhe kështu në vetëdijen popullore u njëjtësua sikur kanë ardhur të tërë nga Pashtriku, nga Gjakova. Për këtë problem flasin dhe burimet osmane.
Në këtë pikë nuk dua të zgjatem se për të është folur më parë, po dua të shtroj këtu disa gjëra të tjera. Kishët e ngritura të reja në Orosh, Spaç e Kushnen në shek. XVI-XVII, kanë të njëjtët emra shejtorësh si ata të kishavet të vjetra në Has të Gjakovës si: Shën Gjoni (Shëngjini), Shën Nikolli, Shën Gjergji, Shëlbuemi. (San Salvatori) e kështu me radhë. Ndoshta popullsia e re që erdhi prej andej, pruri me vete festat e të kremtet. Pra kishat e reja u bënë në emër të shejtorëve që populli i kremtonte sipas traditave të tij të vjetra. Me interes është fakti se në disa fshatra të krishterë, po dhe ndër myslimanë të Hasit të Gjakovës, kremtohej festa e Shën Nikollit me miq e me shumë ceremoniale ashtu si bëhet edhe në Orosh, Kushnen, Fand e gjetiu. Ndoshta këtu ka përputhje nga njëjtësia e origjinës së popullsisë ardhëse këtu e lënëse në vendin e vjetër.
Kemi vërejtur se grupimin e lidhur me antroponimin Morina, i përdorur sot a dikur si mbiemër, me degët e tij të ngulura në vise të ndryshme të Kosovës, nga vendasit e atjeshëm mbahet i ardhur nga Mirdita ashtu si mbahen me të njëjtën prejardhje edhe Pogajt (Pogu) e Hasit. Ata i quajnë “Fandë”, ashtu si quhet përgjithësisht çdo vëllazëri e ardhur, ose e ashtuquajtur e ardhur, nga Mirdita. Kjo lidhje e prejardhjes është mjaft e çuditëshme. Mendja ta thotë se njëfarë lidhje kjo kujtesë gojëdhanore e ka me Mirditën e nuk ishte thjeshtë një mit i trilluar, pavarësisht nga “shtesat e nga mbushjet me lëndë të huaja”. Nga ana tjetër, duhet sqaruar se në Mirditë nuk ndeshim në asnjë gojëdhënë, në asnjë toponim e as antroponim, në asnjë burim të shkruar që të na flasë për praninë e vëllezërisë Morina ose Pogu me zanafillë të herëshme e me vendbanim në këto vise malore, në një kohë të shkuar, e që pastaj të kenë ikur në Kosovë. Për vëllezëri të tjera a familje të veçanta që kanë ikur dikur në Kosovë flitet, por me emra e vëllezëri krejt të tjera.
Ta zemë, dikur ka banuar vëllezëria Qyqja në Mirditë e më vonë është zhdukur. Për disa kjo vëllezëri ka ikur e është ngulur në Kosovë e, për të tjerë, është shuar, pa lënë pasardhës. Kështu flitet për vëllezër a për pjesë nga vëllezëri të tjera e këto kujtesa popullore i ka fiksuar shumë mirë.
Përsëri gojëdhëna na vjen në ndihmë për t'i sqaruar në një farë mënyrë këto dukuri të ngatërruara. Ajo na thotë se Shala, Shoshi e Mirdita erdhën nga Pashtriku i Gjakovës në këto male ku janë sot, po kur u pushtuan këto malësi, përsëri shkuan në Pashtrik për disa kohë. Gojëdhëna të shumta për këtë kanë mbledhur F. Nopça e E. Durham që në fillim të shek XX, kur këto ishin dhe më të qarta në kujtesën e popullit.
Vendësit e këtyre krahinave (Shalë, Shosh e Mirditë) i kanë thënë E. Durhamit se Mirdita, Shala e Shoshi kanë ardhur nga malet e Pashtrikut afër Gjakovës kur turqit për herë të parë u dyndën me pushtime drejt Perëndimit. Përpara kësaj shpërnguljeje ata përbënin një pjesë të fiseve të Pejës dhe ishin të gjithë të krishterë (ka arsye të mendohet se mirditasit dikur, sipas saj, kanë qenë ortodoksë). Më tej ata tregojnë se, kur turqit morën Shkodrën dhe po shkretonin vendin, ata u dyndjen sërish, për një farë kohe, dhe u vendosën në malet e tyre në Pashtrik; u rikthyen në vendet ku banojnë sot vetëm 250 vjet më vonë (E. Durham, Brenga e Ballkanit , f. 450). Kjo tregon, çfar është krejt e arsyetuar, se ata, në raste pasigurie e përndjekjesh janë rikthyer te vendi i tyre i parë e përsëri, në kushte të tjera, kanë lëvizur e janë ngulur në Mirditë.
Sqarojmë se edhe sot ka disa vëllazëri me mbiemrin Morina, në veri të Mirditës e në Pukë, si Fushë-Arës, Pukë, Zezaj që e mbajnë veten të ardhur nga Pashtriku, nga Morinët e Kosovës.
Mendojmë se me të dhënat që u përmendën më parë mund të shpjegohet në një farë mënyre çështja e prejardhjes së Morinës e të Pogut në Has - Pashtrik nga ato vise perëndimore. Nëse nga Mirdita u rikthyen disa në Pashtrik, është krejt e kuptueshme se, jo të gjithë ata, do të riktheheshin përsëri në Mirditë. Pra ata që mbeten në Pashtrik (krahinë e jo vetëm mal) e quajnë veten të ardhur nga Mirdita, natyrisht duke e mjegulluar e mitizuar disi të vërtetën.
Ka pasur pra shkuarje e ardhje, në ato vende të Pashtrikut në kushte të veçanta historike, të pasigurisë. Kanë shkuar në vende të njohura, ndoshta dhe në vende ku më parë banuan të parët e tyre, gjyshër e katërgjyshër. Si fillesë për në Mirditë ndoshta kanë qenë shtegtimet stinore me bagëti për në kullota verore ose në vjeshtë a në pranverë. Si bazë e njohjes për migrime të mëvonëshme, shtegëtimet stinore në shumë krahina të trojeve shqiptare i kemi ndeshur të tilla dukuri. Pa një njohje më të parëshme, duke qenë me banim në vendin e vjetër, nuk ka shpërngulje e ngulje në vendin e ri. Mund të jenë raste tepër - tepër të rralla që popullsia të shpërngulet, e shtyrë nga frika e zhdukjes fizike e që të drejtohet për në vende që nuk i njeh mirë që më parë: si popullsi, si klimë, si burime ekonomike, si kushte të përgjithëshme për jetesë, si siguri jete.
Të dhënat e shumta, të natyrave të ndryshme, të rradhitura këtu poshtë, i sqarojnë më mirë lëvizjet migruese brenda për brënda Mirditës nga një rreth në një tjetër, nga jashtë Mirditës për në mjedise të saj, po dhe nga Mirdita për në krahina të tjera fqinje a të largëta të trojeve shqiptare, po dhe për në mjedise të popujve të tjerë. Këto nuk ndodhin pa shkaqe të caktuara, pa trysni, pa një traditë e vijimësi njohjeje.
Është e kuptueshme, brenda krahinës lëvizjet migruese kanë qenë më të lehta, për në vende më të njohura, në vende me të njëjtat tradita e doke, me të njëjtën psikologji krahinore, me të njëjtat praktika familjare e shoqërore, me veshje të njëjta. Shpeshherë ka lëvizur një familje e më vonë në vendin e ri janë bërë shumë, kanë shkuar të tjerë duke njohur prejardhjen e afrinë në gjak. Kanë tërhequr njëri – tjetrin.
Kështu, gjinia Përshpalaj e Spaçit e kanë prejardhjen nga Vllaznia Kalaj e Kthellës së Epër, natyrisht një shpërngulje e ngjarë në një kohë të herëshme, ndoshta dhe 200 e më tepër vjet. Vâthajt, të mbështetur, të mbathur me fisin Bibaj në Spaç, e kanë prejardhjen nga Fregni i Dibrrit. Vâthi ka ardhë e është ngulur në Spaç si "nip" bije, nip nga një bijë. Shkaku i shpërnguljes është se ka mbetur pa prindër e nën rrezikun e gjakmarrjes, e ka marrë daja i tij për ta ruajtur nga vrasja. I kishin vënë vëthin në vesh me qëllim që, sipas besimeve popullore, kështu nuk do ta kapë pushka, pra për ta ruajtur nga vrasja. Kështu i mbeti mbiemri Vâthi e sot është një gjini e tërë me banim në Spaç, mbështetur në farefisin Bibaj (P. Gjika, Gjurm., f. 63). Dedajt e Oroshit që mbahen si gjini, si derë e madhe, si krenë të kryeherëshme në këtë Dhe, ka disa degë të mbështetura me të si Lalajt, Rrehnakët e me radhë, pra të ardhur në këtë vend. Një degë e Lalajve (Dedaj) të Oroshit është shpërngulur dikur e ngulur në Velën e Vendit në Dheun e Malësisë së Lezhës (brënda Mirditës).
Çoku i Oroshit përbëhet nga një degë vendëse (Pal Çoku e Çokajt e Lajthizës e nga ana tjetër degë të mbështetura të ardhura nga Korthpula e Dibrrit) e nga Pulajt e Selitës (brënda Mirditës). Totërri (Teodori) i Shëmrisë së Oroshit është i ardhur jo shumë herët nga Kthella. Megjithëse është i ngulur në Orosh, ka më se 150 vjet, përsëri bëhen marrëdhënie martesore mes këtyre të përmendurve dhe oroshasve të tjerë, gjë që nuk ndodh përgjithësisht me të ardhurit e tjerë, që ata të bëjnë lidhje martesore me vendasit, duke qenë të mbështetur me fise të caktuara, duke u bërë kumbarë, duke u bërë vëllezër me pirje gjaku, ose thjeshtë fqinjë me të tjerë, si "vllazën trojesh". Tirtajt e Oroshit janë dy degësh: njëra vendëse e tjetra e ardhur nga Fandi (Shëngjin), si nip bije e mbështetur me degën e parë. Janë farefis i Çetajve të Fandit. Në vendbanimin e ri ruhen toponimet e emrit të vjetër, që e patën kur erdhën si :Kodra e Çetës, Laku i Çetës, Prroska e Çetës, e tjerë. Më vonë mbiemri ndryshoi, po toponimet e herëshme të prejadhjes mbetën në vendin ku u ngulën. Tregohet se ka ardhur e është ngulur aty si nip nga një bije. Gjinia Cakoni me prejardhje nga Dheu i Fandit është ngulë prej shekujsh në Bushkash (Dheu i Rrazës ndër tre bajrakët e Kthellës).
Nganjëherë kanë lëvizur nga një bajrak në një tjetër, po dhe një bashkësi e tërë fshatare, doemos ngapak e nga pak me radhë. Këto janë përgjithësisht arsye ekonomike e që lidhen dhe me shtegtimet stinore të bagëtive. Kështu, në malësitë e Mirditës ka pasë përgjithësisht plangun kryesor të fshatit ku kishin shtëpitë e ndërtuara më mirë e më gjerë, me mure; njerëzit merreshin kryesisht me bujqësi, pemtari, vreshta, me mjeshtëri të ndryshme; fshati kishte dhe malin e verimit, bjeshkën me ndërtimin e shtëpive më të thjeshta e më shumë merreshin me blegtori e pak me bujqësi; kishin mandej vendin e dimërimit të bagëtive, në vise të ulta, në vende më të ngrohta e me kullosë të bollësishme dimërore. Edhe në vendet e dimërimit mbillej ndonjë copë tokë në vendet e plehëruara nga bagëtitë, po dhe pemë të ndryshme.
Me kohë, duke u shtuar popullsia, duke u ndarë shtëpitë në dy a tre pjesë, ka qenë më praktike të mbetej një vëlla me familje në katund (vendbanimi rrënjës i familjes), një tjetër të mbetej në shtëpinë përkatëse të bjeshkës ose të vërrimit. Ndodhte dhe që të ndaheshin tre a katër vëllezër dhe nga këta një të zinte shtëpinë në bjeshkë e një tjetër në vërri, pra në pronat e kullotave dimërore. Kështu, Oroshi kishte dikur në bjeshkë vetëm vende verimi. Nënshejti e Lajthiza që më vonë u kthyen në fshatra të banuar gjatë gjithë vitit, e për një pjesë tjetër të popullsisë, mbetën përsëri, pjesë të këtyre vendbanimeve në fjalë, vetëm si tbana verore. Vendet dimërore të këtij Dheu (bajraku) u shtrinë poshtë në Bukmirë, në Qafëmollë, në Livadhes e në gjysmën perëndimore të Ndërfushazit, po dhe në gjysmën e fshatit Shpërdhazë.
Në mes Oroshit të Epër (vendi i origjinës) e Oroshit të Poshtër, që quhej dhe Dheu i Poshtër i Oroshit, është Dheu (bajraku) i Kushnjenit, pra larg bashkësisë fshatare të Oroshit, edhe të përziera si popullsi. Nga Spaçi e nga Kushneni uleshin për dimërim me bagëti, përgjithësisht vetëm çobanët a pjesa e familjes që merrej me blegtorinë, në vendet kodrinore e fushore të Lezhes (Bregmati, Manati, Vau i Dejës, Zadrimë në përgjithësi. Në këtë rrugë u populluan me mirditas para një e gjysë a dy shekujsh: Gomsiqja, Vau i Dejës, Mënela, Gjadri, Kallmeti, pjesërisht fshatra të ndryshme të Zadrimës së Epërme. Nga vende dimërimi u kthyen në vende banimi të përherëshme, të ndërfutur në popullsinë vendëse të atjeshme. Në këto kushte ndodhi dhe rasti që popullsia vendëse të tërhiqet në vende të tjera a në qytete si në Shkodër, në Ulqin e vise të tjera. Në të njëjtat rrugë, si u përmendën më parë: në fillim për dimërim të bagëtive e pastaj dhe vendosje e popullsisë në Breg Mate, në Milot, në Laç e pjesën fushore të Krujës ka rënë në kohë të ndryshme dhe popullsi nga Kthella e Dheu i Rrazës. Eshtë fjala gjithnjë për shek. XIX e më parë.
Popullsi nga Mirdita janë shtrirë dhe në pjesët më veriore, në veri të Mirditës. Kështu Kryeziu i Pukës popullohet me familje të ardhura nga Oroshi i Mirditës, nga Spaçi, nga Gojani e nga Fandi. Në kohën kur Ami Bué eksploroi këtë vend: Kryeziun, në vitet ‘30 të shek. XIX, pjesa dërmuese e popullsisë së tij ishte mirditase dhe kjo bashkësi: Kryeziu, konsiderohej Mirditë, ashtu si njihet deri në ditët e sotme e për vetë prejardhjen e popullsisë (A. Boué, La Turquie d'Europe, Paris, 1840, V.II ).
Pas viteve '60 të shek. XX Kryeziu u nda administrativisht në dy fshatra: njëri me emrin Kryeziu e tjetri me emrin Orosh, emër që e mbanin ato anë, të banuara me njerëz me prejardhje nga Oroshi i Mirditës.
Eshtë për t'u shënuar se mirditasit, kudo që kanë shkuar me migrim, në jo pak raste, emrin e fshatit a të krahinës e kanë marrë me vete si mbiemër, ose dhe si emër fshati: Kështu kemi :Sanxhakun pranë Laçit, formuar me popullsi të ardhur nga fshati Sanxhak i Ulzës (Bushkash) kur fshati i vjetër u përmbyt nga Liqeni i H.C. të Ulzës mbi lumin Mat. Kur u përmbyt fshati Gomsiqe nga H.C. i Vaut të Dejës, popullsia shkoi në Velipojë e formoi fshatin Gomsiqja e Re.
